محبوبيت روزافزون اين محيط‌هاي دسکتاپ بر اين موضوع استوار است که هر دوي آنها از گنوم 2 ريشه گرفته‌اند. Mate مستقيما از گنوم 2 سرچشمه گرفته و به عنوان راه‌حلي ديگر براي کاربران ناراضي گنوم 3 و يونيتي اوبونتو استفاده مي‌شود. XFCe نيز بعد از سال‌ها شبيه‌کردن خود به گنوم 2، اکنون شباهت زيادي به آن محيط دارد.در نتيجه مي‌توان mate و xfce را در دسته محيط‌هاي دسکتاپ سنتي قرار داد. آنها از سه بخش کلي دسکتاپ، پنل و لانچر پشتيباني مي‌کنند. در هردوي آنها خبري از جلوه‌هاي سه‌بعدي يا ديگر تاثيرات برگرفته از بمب دستگاه‌هاي موبايل نيست. البته هنوز اسکرين‌سيورهايي که ديگر مصرفي ندارند هم بخشي از اين محيط‌ها به شمار مي‌رود که احتمالا نخواستند حتي در اين زمينه هم سنت‌شکني کرده و تجربه کار با آن سيستم ‌عامل سنتي را مختل کنند.هر دوي اين محيط‌ها از دسته محيط‌هاي دسکتاپي است که در اواسط دهه 90 معرفي شدند؛ محيط‌هايي که تا همين چهار سال پيش در اين قلمرو پيشتاز بودند.

هر چند mate و xfce با يکديگر تفاوت‌هاي اساسي دارد، کافي است به صفحه وب هر يک از اين پروژه‌ها نگاهي بيندازيم تا ديدي کلي نسبت به هدف هر يک داشته باشيم. Mate خودش را اين‌طور معرفي مي‌کند: «محيط دسکتاپ سنتي». تاکنون هم توسعه‌دهنده‌هاي mate کار ديگري جز حفظ سنت‌ها انجام نداده‌اند.درست نقطه مقابل آن، در صفحه xfce اين محيط دسکتاپ را «سريع و سبک از نظر مصرف منابع سيستمي، با حفظ زيبايي و جذابيت و رابط کاربري کاربردوست» معرفي مي‌کند. xfce‌ نيز همانند mate مطابق با هدفش حرکت مي‌کند.علاوه بر اين موضوع، xfce هنوز نشانه‌هايي از گذشته «گيکي»اش را دارد. کاربردوست بودن، يکي از اهدافي است که اين پروژه سال 2006 براي خود تعريف کرد. حتي چند سال بعد از آن نيز امکان اضافه کردن يک آيکون در دسکتاپ به‌صورت ساده وجود نداشت.با اين حال، در نخستين سال‌هاي حضور xfce، سرعت و مصرف پايين منابع، يکي از نقاط قوت اين پروژه به شمار رفت. حتي امروزه که اين محيط بيشتر گرافيکي مي‌شود هم اين مساله رعايت شده است. هرچند يکي دو پنجره از جمله Setting Editor براي کاربران تازه‌وارد کمي سنگين است.البته xfce همانند آلترناتيوهاي مدرن خود مثل يونيتي، نگران چنين جزئياتي نيست و اهل صيقل‌دادن عرض اسکرول‌بار يا بهترين حالت قرارگيري آيکون‌ها کنار يکديگر نيست. در واقع مي‌توان اين طور نتيجه گرفت که‌جز قراردادن کاربردوستي در اهداف اين پروژه، xfce محيطي است که براي کاربر تازه‌وارد عجيب و ناخوشايند خواهد بود.درست نقطه مقابل آن، mate از يک دهه تجربه Gnome2 استفاده کرده است. اگرچه از ديگر محيط‌هاي مدرن دسکتاپ کمتر امروزي و جديد است، اما نسبت به xfce ـ که ابدا تلاشي در بهبود کاربردوستي ندارد ـ بهتر عمل مي‌کند.جالب است که Mate سريع‌تر از گنوم 3 است، اما از xfce در همه زمينه‌ها بازدهي فني کمتري دارد و xfce در بازکردن و بستن و پنجره‌ها هم از Mate سريع‌تر است.اما اينها تنها بخشي از مقايسه هستند. ممکن است اينجا و آنجاي سيستم عامل چند قابليت پنهان وجود داشته باشد که براي هر کاربر تاثيرگذار باشد.

Xfce و mate از نظر کلي شباهت زيادي به يکديگر دارند و قابليت‌هاي يکساني در هر دوي آنها وجود دارد. گاهي اوقات اين دو يک قابليت بخصوص را ندارند يا يک فرض مشترک مثلا چيدمان از بالا به پايين آيکون‌ها در دسکتاپ دارند. با وجود اين، اگر بخواهيم به‌صورت کلي نگاهي به تفاوت‌هاي آنها بيندازيم، بايد بگوييم که xfce قابليت‌هاي ميني‌ماليستي بيشتري دارد ولي Mate در مجموع از گزينه‌هاي انتخابي بيشتري برخوردار است.براي مثال، هر دوي اين محيط‌ها يک منوي کلاسيک دارند که زيرمنوهايشان در دسکتاپ نشان داده مي‌شود. اين دو منو امکان Drag-and-drop از منو به دسکتاپ را دارد. در حالي که mate همانند گنوم از گزينه‌هاي Places، Application و System تشکيل شده است، در حالي که xfce تنها يک گزينه به نام Applications دارد. اگر بخواهيد دو گزينه ديگر را به xfce اضافه کنيد، بايد از طريق اپلت پنل‌ها اين کار را انجام دهيد.Xfce ويرايشگر منو ندارد، اما Mate يک ويرايشگر درست و حسابي دارد. مدير فايل آن، Thunar قطعا از ناتيلوس در گنوم 2 الهام گرفته شده است، اما ناتيلوسي که در Mate وجود دارد، براي پيکربندي شيوه نمايش محتوايش گزينه‌هاي بيشتري دارد. Xfce از طرف ديگر xfce از notificationها پشتيباني مي‌کند، اما اگر چندتا از آنها به صورت همزمان باز شود، باعث به‌هم‌ريختگي ظاهري مي‌شود که mate و ديگر محيط‌هاي دسکتاپ به شيوه‌اي بر آن فائق آمده‌اند.در بخش‌هاي ديگر، xfce و mate هر کدام قابليت‌هايي دارند که ديگري ندارد. براي مثال، xfce مي‌تواند طول پنل‌ها را کوتاه‌تر کند، در حالي که mate نمي‌تواند. مثال ديگر، پنل ساعت است. mate قابليت منحصربه فردي در ارائه چند ساعت همزمان و گزارش آب و هوا دارد، در حالي که xfce با الهام از انواع ساعت‌هايي که قبلا در گنوم 2 بود، تنها مي‌تواند بين انواع ساعت‌هاي آنالوگ، ديجيتال، باينري و... سوئيچ کند.گاهي ديده مي‌شود که Xfce از mate بازدهي بهتري داشته باشد. مثلا هر دوي آنها منويي دارند که در آن مي‌توان آيکون اضافه کرد يا وال پيپر دسکتاپ را عوض کرد، اما xfce گزينه‌اي براي باز کردن ترمينال هم دارد و مي‌تواند يک کپي از منوي اصلي فعلي در آن وارد کند. Xfce همچنين با قابليت‌هايي همچون custom actions در فايل منيجر آدم را شگفت‌زده مي‌کند.اگر آدمي باشيد که به دنبال سفارشي‌سازي هرچه بيشتر سيستم عامل خود است و تنها به قابليت‌هاي اصلي آن اکتفا نمي‌کنيد، مي‌تواند در تصميم‌تان تاثيرگذار باشد. شايد بهتر باشد فهرستي از نيازمندي‌هاي خود تهيه کنيد و ببينيد کدام يک بيشتر از آنها پشتيباني مي‌کند.

يکي از دلايلي که گنوم هنوز محبوب باقي مانده اين است که در طول سال‌ها مجموعه زيادي از نرم‌افزارهاي خود را با قابليت‌هاي آن همسو کرده ‌است. تنها KDE‌ مي‌تواند چنين ادعايي کند.Mate مستقيما از چنين اکوسيستمي سود مي‌برد. در مقايسه با آن، نرم‌افزارهاي پيش‌فرض xfce از نظر تعداد و جذابيت به پاي mate نمي‌رسند. ميکسر صدا، رايتر دي‌‌وی‌دی، نرم‌افزاریاب، تقویم و ترمینال مجازی تنها نرم‌افزارهای پیش‌فرض xfce را تشکیل می‌دهد. این نرم‌افزارها را می‌توان با اغماض، فقط کار راه بینداز معرفی کرد؛ چراکه هیچ کدامشان چیز بیشتری برای عرضه ندارد، اگر البته نگوییم که بعضا برخی قابلیت‌های اصلی یک برنامه نیز در آنها دیده نمی‌شود. midori مرورگر وب این سیستم عامل البته از این قاعده مستثناست؛ زیرا به‌عنوان یک گزینه سبک و کم‌حجم قابلیت‌های خوبی دارد.اما خوشبختانه xfce از سبک‌بودن خودش می‌تواند استفاده کند. اجرای نرم‌افزارهای گنوم در xfce کندتر خواهد بود، اما از آنجا که خود xfce سریع‌تر از گنوم است، بنابراین احتمالا کسی متوجه تفاوت نشود. متاسفانه نرم‌افزارهای kde در xfce به کندی اجرا می‌شود و اجرای هر برنامه ممکن است بین 15 تا 20 ثانیه به‌طول بینجامد.

هر چند انتخاب میان mate و xfce کاملا به شرایط و انتخاب‌ها بستگی دارد، اما بهتر است در ابتدا این سوال را از خودمان بپرسیم که: چه چیزی نبودش حیاتی نیست؟اگر دسکتاپ مدرنی می‌خواهید که نرم‌افزارهای پیش‌فرض آن آماده باشد و برای سفارشی‌سازی آن خیلی به خود زحمت ندهید، mate گزینه بهتری است.اما از طرف دیگر، اگر بازدهی و سرعت را تحسین می‌کنید و قیافه كمي زمخت برایتان اهمیتی ندارد و شاید بخواهید آن را از پایه سفارشی کنید، xfce گزینه بهتری خواهد بود. فقط پیش از هر چیز باید مصمم شده باشید که گنوم 3 یا یونیتی را نمی‌خواهید و بعد سراغ xfce یا mate بروید.